Botanisch koffie-erfgoed
Botanici of plantkundigen verdiepen zich in de studie van de koffieplant. Al eeuwenlang worden plant, bloemen en bessen onder de loep genomen. Ontdek hier meer over botanisch koffie-erfgoed.
Botanisch onderzoek
Spreken over koffie begint bij de plant. Het zijn botanici of plantkundigen die zich buigen over de studie van de soorten koffie. Zij onderzoeken waar de plant van nature voorkomt en verdiepen zich in de eigenschappen van de plant, de bloemen, bessen en bonen.
Koffie wordt vaak geassocieerd met Brazilië, Colombia of Java. Maar oorspronkelijk is de koffieplant van Afrikaanse origine. Wilde varianten van de plant komen van oudsher voor in de Ethiopische hooglanden. Er zijn vandaag 125 verschillende koffiesoorten gekend. Koffie wordt volgens de classificatie van Linnaeus ingedeeld bij de Rubiaceae of sterbladigen die 13.000 verschillende soorten bevat.
Beeld: een kleine selectie planten uit de koffiefamilie. Rubiaceae kunnen vele vormen en kleuren aannemen. Er zijn vandaag 125 verschillende koffiesoorten gekend. Collectie Herbarium Agentschap Plantentuin Meise.
Herbaria
Om nieuwe soorten te ontdekken gaan botanici op onderzoek uit. Ze trekken door de natuur en verzamelen planten en onderdelen die ze drogen en bewaren voor studie op een later moment. Zo worden herbaria aangelegd. Herbaria zijn collecties van gedroogde planten waarvan de kenmerken tot in de kleinste details worden beschreven.
Het herbarium van de Plantentuin Meise beschikt een uitgebreide collectie van vier miljoen specimens, waaronder ook verschillende specimens van koffie. Coffea arabica en Coffea canephora zijn de bekendste koffiesoorten. Soms worden deze specimen of gedroogde planten zelfs pas decennia later bestudeerd door andere botanici.
Beeld: Een herbariumspecimen van Coffea arabica uit Ethiopië (1976). Collectie Herbarium Agentschap Plantentuin Meise.
Botanisch tekenen
Het beschrijven van een nieuwe soort door plantkundigen gebeurt volgens bepaalde regels die zijn vastgelegd in een codex voor botanische nomenclatuur. Eén van de elementen van een geldige beschrijving van een nieuwe soort is een botanische tekening. Die heeft tot doel de karakteriserende kenmerken van de soort te illustreren. Hierbij worden details uitvergroot.
Voor de ontdekking van de fotografie was een tekening de enige manier om kenmerken visueel voor te stellen. Toch heeft ze ook vandaag nog haar nut. Een tekening kan immers bepaalde kenmerken uitvergroten of imperfecties zoals insectenvraat of beschadigingen verbeteren.
Eerst in potlood, daarna in Chinese inkt, de kennis en kunde die nodig zijn maken van botanisch tekenen een ambacht op zich.
Beeld links: Een botanische tekening van een bloeiende Coffea arabica met koffieboon. S. Taylor en J. Miller, Londen, 1774. Wellcome Library nr. 25333i.
Beeld onder: Bij een herbarium specimen wordt een botanische tekening gemaakt met behulp van een microscoop. Agentschap Plantentuin Meise.
