De wortels van fair trade
Wat is fair trade eigenlijk? En wanneer vinden de eerste initiatieven hun oorsprong?
Beeld: Op een plantage in Brazilië spreiden arbeiders vers geoogste koffiebonen uit om te drogen, circa 1870. in: Bia Corrêa do Lago, Os fotógrafos do Império: a fotografia brasileira no Século XIX, Rio de Janeiro, 2005.
Wat is fair trade?
In 2001 leggen de belangrijkste vertegenwoordigers van de fair trade-beweging een gemeenschappelijke definitie vast:
"Fair trade is een handelsrelatie, gebaseerd op dialoog, transparantie en respect, die streeft naar meer gelijkheid in de internationale handel. Ze draagt bij aan duurzame ontwikkeling door gemarginaliseerde producenten en arbeiders betere handelsvoorwaarden te bieden en hun rechten veilig te stellen – in het bijzonder in het mondiale Zuiden. Fair trade-organisaties zetten zich, gesteund door consumenten, in om producenten te steunen, bewustwording te bevorderen en campagne te voeren om de regels en praktijk van de reguliere internationale handel te veranderen."
Het prille begin
De fair trade beweging vindt haar oorsprong tijdens de Tweede Wereldoorlog: in mei 1942 voert het National Famine Relief Committee uit Groot-Brittannië actie tegen de hongersnood in Griekenland tijdens de Nazi-bezetting. In oktober van datzelfde jaar groeit het initiatief uit tot Oxford Committee for Famine Relief, vandaag beter gekend als Oxfam.
Beeld: Een affiche uit de vroege jaren 1960 beeldt een fontein aan giften af die Oxfam van verschillende organisaties ontvangt. Collectie Oxfam GB, Bodleian Libraries, University of Oxford.
Trade not Aid
Het einde van de Tweede Wereldoorlog zorgt voor een steeds groter bewustzijn rond mondiale verbondenheid. De eerste pogingen om de goederen van gemarginaliseerde producenten te commercialiseren, worden ondernomen door religieuze groepen en verschillende NGO’s: vrijwilligers verkopen handwerkjes zoals jute knutselwerken en haakwerk uit de ontwikkelingslanden in liefdadigheidswinkels of ‘etnische winkels’. Niet de verkoop, maar de boodschap erachter is het belangrijkste: een boodschap als politiek gebaar tegen neo-imperialisme, met als slogan ‘Trade not Aid’.
Beeld: De eerste permanente Oxfam geschenkenwinkel opent in 1947 in Oxford. Collectie Oxfam GB, Bodleian Libraries, University of Oxford.
Acties en initiatieven in België
In 1964 ontstaat Oxfam-België. De vrijwilligers willen de wereld veranderen. Niet de producten staan centraal, maar de wereldwinkel als een ontmoetingsplaats om na te denken over acties en initiatieven.
Beeld: Een affiche van de wereldwinkel in Leuven lijst de verschillende activiteiten van de organisatie op, jaren 1970. Collectie KADOC - KU Leuven.
Vzw Oxfam-Wereldwinkels
In mei 1975 stichten de reeds 31 Belgische wereldwinkels de vzw Oxfam-Wereldwinkels die instaat voor een centrale coördinatie. Hun initiatieven rond ontwikkelingshulp en tegen ongelijkheid mobiliseren vele actiegroepen, zowel op lokaal niveau als in heel Europa. Ze kunnen bovendien ook de interesse van een groot publiek wekken en trekken regelmatig de aandacht van de media.
Beeld: Affiche van een tiendaagse van de Oxfam Wereldwinkel in Roeselare uit 1977. Collectie AMSAB-ISG, Instituut voor sociale geschiedenis. Bekijk op AMSAB-ISG.