Kleine boeren werken meestal ambachtelijk. Hoewel hun opbrengsten hierdoor kleiner zijn, resulteert dit vaak in de beste koffies. Collectie Rikolto – Vredeseilanden.

Blijven bouwen aan een duurzame koffietoekomst

Zowel sociaal verantwoorde als ecologisch duurzame koffie produceren is niet evident. Vele initiatieven blijven ijveren voor deze doelstellingen.

Beeld: Kleine boeren werken meestal ambachtelijk. Hoewel hun opbrengsten hierdoor kleiner zijn, resulteert dit vaak in de beste koffies. Collectie Rikolto – Vredeseilanden.

De vraag op deze affiche van Oxfam-Wereldwinkels uit 1989 kan vanaf de 21ste eeuw gelukkig steeds beter beantwoord worden dankzij de vele duurzame initiatieven. Collectie AMSAB-ISG

Nog een lange weg te gaan

Ondanks de jarenlange strijd is ons kopje koffie (nog) niet helemaal zuiver. De prijs van koffie op de wereldmarkt is zeer laag: eind 2019 staat die het laagst van de afgelopen 15 jaar. Dat weegt op de koffieboeren. De strijd voor betere arbeidsomstandigheden en loonvoorwaarden houdt aan.

Ook de gevolgen voor het milieu van de plantageteelt zijn vaak problematisch:  pesticiden die het grondwater vervuilen – en niet te vergeten, ook een probleem vormen voor de gezondheid van de arbeider – , en  regenwoud dat gekapt wordt om plaats te maken voor plantages. Dit heeft nefaste gevolgen voor biodiversiteit, leefomgeving en opslag van broeikasgassen. Het is geen sinecure om zowel sociaal verantwoorde als duurzame koffie te produceren.

Beeld: De vraag op deze affiche van Oxfam-Wereldwinkels uit 1989 kan vanaf de 21ste eeuw gelukkig steeds beter beantwoord worden dankzij de vele duurzame initiatieven. Collectie AMSAB-ISG. Bekijk op AMSAB-ISG.

Delegatie van Collibri Foundation en Burundese koffieboeren ontdekken een week lang de koffiecultuur en vormingsprojecten. Collectie Colruyt Group

Opleiding en teeltkennis

Een goede opleiding en teeltkennis van de koffieboer vormen de basis voor een duurzame toekomst voor de koffiesector. Verschillende projecten in samenwerking met ontwikkelingsorganisaties bieden de boeren de kans om een degelijke infrastructuur voor hun bedrijven uit te bouwen. Micro-kredieten zorgen er bovendien voor dat boeren de verschillende koffieverwerkingsprocessen in eigen hand kunnen houden. Dit komt de kwaliteit van de geleverde koffie alleen maar ten goede en bijgevolg dus ook de prijs die de kleine boer krijgt voor zijn koffie.

Beeld: Organisaties zoals Rikolto, EFICOFoundation, Collibri Foundation en vele anderen, zetten zich in voor het verbeteren van de leef- en werkomstandigheden van mensen in kwetsbare situaties, hier en elders. Waar ze de krachten bundelen, boeken ze nog betere resultaten. Deze foto werd getrokken tijdens een opleiding in Colombia, waar een delegatie van Collibri Foundation en Burundese koffieboeren een week lang de koffiecultuur en vormingsprojecten ontdekten. Collectie Colruyt Group.

Inleefreis Colombia - Burundi 2017. Collectie Colruyt Group.

Beschrijving van de afbeelding

Ondersteuning

EFICOFoundation is een van de initiatieven uit de koffiesector zelf die koffieboeren ondersteunt. Het is een van de oudste Belgische koffietraders, lange tijd gekend als Wuyts-Installé. Bezorgd om de zeer lage koffieprijs en het lot van de koffieboeren waarmee hij handel drijft, richt Patrick Installé in 2003 de EFICOFoundation op. Als private stichting steunt deze organisatie projecten om een duurzame koffieproductie en –keten mogelijk te maken.

Beeld: Bij het drogen op deze Braziliaanse plantage keren de boeren om de zoveel tijd de koffie om zodat deze gelijkmatig kan drogen. Collectie EFICONV.

Boeren passen de semi-droge methode toe om hun koffie na de oogst te verwerken. Collectie EFICOFoundation.

Sorteren van koffiebonen op koffieplantage in Chikmagalur, Indië. Collectie Onan Coffee & Tea, Leuven.

Besluit

Mede dankzij fair trade, labeling en de acties van NGO’s wereldwijd, zijn steeds meer koffiebonen vandaag afkomstig van plantages van zelfstandige boeren of familiebedrijven, vaak verenigd in coöperatieven. De 21ste-eeuwse consument wil een bewuste consument zijn.

Onder deze druk hanteert de koffiesector een toenemende open communicatie omtrent de herkomst van koffie. Dit zorgt mondjesmaat voor betere werk-, leef- en milieuomstandigheden voor de kleine koffieboer. Ten gevolge van de lage koffieprijs is het verbeteren van deze omstandigheden echter geen evidentie. Kortom, er is een lange weg afgelegd, maar de strijd voor volledig eerlijke koffie, is nog niet gestreden.

Beeld: Onder meer onder invloed van de Speciliaty Coffee-golf zetten steeds meer Belgische koffiebranders in op direct trade en openheid omtrent de koffieketen. Leuvense koffiebrander Chloé vindt het belangrijk dat ze rechtstreeks in contact staat met de lokale koffieproducenten. Deze foto maakte ze tijdens haar bezoek aan een koffieplantage in Chikmagalur, Indië. Collectie Onan Coffee & Tea, Leuven.

Koffieboeren sorteren koffiebonen op een plantage in Honduras. Collectie Koffie Quin, Assenede.

Bibliografie

  • B. Beekman, Max Havelaar: koffie met toekomst. Producenten en consumenten op weg naar een rechtvaardige wereldhandel, Culemborg, 1989.
  • B. Schokkaert, Het koekje bij de koffie. 40 jaar Oxfam-Wereldwinkels, Antwerpen, 2011.
  • ‘Efico Foundation’, op: www.eficofoundation.org.
  • ‘Fairtrade’, op: https://www.labelinfo.be/nl/label/fairtrade.
  • K. Hockerts, The Fair Trade Story, Fontainebleau, 2005.
  • N. Lambert, Taste! Fairtrade Foodservice Catalogue, Brussel, 2018.
  • N. Roozen en F. van de Hoff, Fair trade. Het verhaal achter Max Havelaar-koffie, Oké-bananen en Kuyichi-jeans, Amsterdam, 2001.
  • ‘Onze verhalen’, op: www.collibrifoundation.org.
  • ‘Over ons’, op: www.rikolto.be.
  • P. van Dam, Wereldverbeteraars: een geschiedenis van fair trade, Amsterdam, 2018.

Beeld: Koffieboeren sorteren koffiebonen op een plantage in Honduras. Collectie Koffie Quin, Assenede.